REVIEW: Fiio X5 III 3rd gen

Fiio X5 III

De Fiio X5 III – of Fiio X5 3rd gen – is de nieuwste telg in de X5 reeks van Fiio, die ondertussen wereldwijd bekend staat als zowat de beste prijs/kwaliteit draagbare hoge resolutie audiospeler – oftewel DAP, voluit “digital audio player” – op de markt. Maar klopt dit ook? Wij onderwierpen de Fiio X5 III aan een uitgebreide review.

Fiio – born for music & happy

Dat Chinezen een aparte hantering hebben van de Engelse taal is duidelijk te merken aan de slogan die het Chinese bedrijf hanteert: “Fiio: Born for Music & Happy”. Dit is vooral een grappige pay-off, maar zegt verder niets over Fiio. Wat wel geweten is: de Aziatische high-end audiomarkt is aan het exploderen. Behalve allerhande nieuwe high-end audiomerken, vinden zowat alle fabrikanten van DAP’s hun oorsprong in het verre Oosten. Denk maar aan het Zuid-Koreaanse Astell & Kern – zowat de Rolls Royce der DAP’s – of het middensegment iBasso, dat net zoals Fiio ook afkomstig is uit China.

In Europa zijn wij eigenlijk niet veel gewend. Als je de verhalen leest over de high-end boutiques in Azië, waar je een high-end hoofdtelefoon geserveerd krijgt met fluwelen handschoenen (letterlijk he!), of de foto’s ziet van wel heel erg esoterische audio setups in ruimtes groter dan mijn volledige appartement, dan zijn wij eigenlijk maar watjes.

Specificaties

De nieuwe Fiio X5 III kost 449 euro. Dat is even veel dan de nieuwe iPod Touch. Die laatste speelt helaas enkel gecomprimeerde muziekbestanden (mp3 bijvoorbeeld) en heeft slechts 128 gig max. opslagruimte aan boord. Gelukkig krijg je met de X5 III véél meer waar voor je geld, zeker als optimale geluidskwaliteit een prioriteit is. Omdat deze speler zoveel mogelijkheden heeft, geef ik hieronder graag even een opsomming:

DAC: dubbele AKM AK4490EN dac aan boord, één voor elk kanaal. Deze dac’s ondersteunen hoge resolutiebestanden tot 32 bit / 768 KHz en native DSD tot DSD 128.

CLOCK: dubbele Crystal oscillators als master clock, één voor DSD / 44.1 / 88.2 / 176.4 / 352.8 sampling rates en één  voor 48 / 96 / 192 / 384 KHz sampling rates. Dit zorgt ervoor dat er bij elke sample rate een verminderde jitter, verbeterde clock accuraatheid, en quasi geen artefacten zijn bij conversie van samplerate.

VERSTERKING: twee dubbelkanaals OPA1642 chips voor low-pass filtering en een op maat gemaakte audiofiele OPA426 chip voor versterking, met groter uitgangsvermogen dan vorige versies (tot 300mW bij een belasting van 32 Ohm) en ook grotere capaciteit bij capacitieve belasting.

HOOFDTELEFOON: 2 hoofdtelefoonuitgangen, één single-ended en één gebalanceerde.

BESTURINGSSYSTEEM: gebaseerd op Android 5.1, volgens Fiio aangepast en geoptimaliseerd voor de best mogelijke muziekweergave.

BESTANDSFORMATEN: speelt zowat alle denkbare bestandsformaten: DXD, DSD64, DSD128 (DSF, DFF en zelfs ISO, wat bij veel andere high-end DAP’s niet het geval is). Verder ook: WAV, FLAC, APE, ALAC, AIFF, WMA, MP3, ogg vorbis,…

ANDROID OF PURE MUSIC MODE: in Android mode kunnen op deze speler andere applicaties geïnstalleerd worden zoals bijvoorbeeld Tidal of Spotify, en kan de speler gebruikt worden zoals je dat gewend bent van smartphones met het Android besturingssysteem. In Pure Music mode wordt alles uitgeschakeld (wifi, bluetooth, android,…) behalve de muziekspeler voor een zo puur mogelijke weergave van muziekbestanden.

WIFI & BLUETOOTH: met de 2.4 GHz wifi kan je met deze speler online streamingdiensten gebruiken zoals Tidal of Spotify ; Qualcomm AptX zorgt voor een draadloze hoge kwaliteitsverbinding van Bluetooth met een lage latency ; DLNA wordt ook ondersteund.

OPSLAGRUIMTE: intern geheugen van 32 gig ; plaats voor twee microSD-kaarten van elk maximum 256 gig. In totaal dus 544 gig opslagcapaciteit. Dat is alvast beter dan de nieuwe iPod Touch, maar ook beter dan veel concurrerende high-end DAP’s, zelfs in het topsegment.

IN-VEHICLE MODE: de X5 iii kan makkelijk in de wagen aangesloten worden voor high-end muziekweergave onderweg. Een leuke extra als je veel op de baan bent. Deze functie heb ik helaas niet zelf kunnen testen.

USB DAC & DIGITAAL TRANSPORT: de Fiio X5 3rd gen kan als volwaardige usb dac gebruikt worden, en kan aangesloten worden aan je pc om hoogwaardig muziek af te spelen tot 24 bit / 192 KHz ; de Fiio X5 3rd gen kan ook gebruikt worden enkel als transport en het digitale signaal doorsturen naar een andere externe DAC via de spdif/coax aansluiting.

BATTERIJDUUR: +- 10 uur volgens Fiio. In Pure Music mode, met wifi & bluetooth uitgeschakeld en met een lage schermhelderheid haalde ik zelfs meer uren.

 

 

 

Mijn voorgeschiedenis

Mijn standaard draagbare muziekspeler is een oude Sansa Clip. Toen die in 2009 uitkwam was dit één van de enige muziekspelers die flac kon afspelen (enkel 16 bit / 44 Khz) en voor heel weinig geld toch relatief deftig klonk, mede door toedoen van de prijs/kwaliteit degelijke dac aan boord. Ik ben geboren in 1983 en heb de draagbare revolutie vanaf het prille begin gevolgd: als kind een Sony Walkman, later een Sony Discman en om als Dj mijn sets op te nemen een Sony Minidisc-speler, die overigens heel goed klonk destijds. Toen digitale muziekbestanden hun intrede maakten, heb ik lange tijd een iPod Classic gebruikt. De enige manier om hiermee lossless muziek te beluisteren (flac in 16-bit/44 KHz ) was het installeren van de custom firmware Rockbox. Al die tijd stelde ik me de vraag waarom er geen enkele fabrikant op het idee kwam om een high-end draagbaar toestel te maken dat voldoende opslagruimte had en digitale muziek in deftige kwaliteit kon afspelen. Dit was nog geen 10 jaar geleden.

Fiio X5 3rd gen eerste gebruik

Ondertussen zijn de tijden veranderd. Dit bemerk ik wanneer ik de X5 3rd gen voor het eerst uit de doos neem. Alles is zeer zorgvuldig verpakt, de verschillende onderdelen passen op de millimeter naast elkaar in de luxueuze doos, en het geheel straalt klasse uit, met oog voor detail. Zulke draagbare luxe bestond 10 jaar geleden niet, zeker niet voor 449 euro.

Bij aanzetten bleek de batterij van mijn review exemplaar reeds voor een groot deel opgeladen. Handig. De eerste navigatie wijst zichzelf uit, zeker als je reeds gewend bent om met Android te werken.  Wat ik standaard als eerste doe bij dit soort van apparaten is de laatste nieuwe firmware installeren. Ik volgde hiervoor de instructies van de zeer beknopte handleiding (één groot blad dat uiteen vouwt in véél verschillende talen, maar gelukkig is er op de website van Fiio veel meer info te vinden). De speler maakt direct verbinding met wifi en geeft automatisch melding van de nieuwste versie. 10 minuten later was de speler geüpdatet en kon het echte werk beginnen: het overzetten van muziekbestanden, via usb-mode rechtstreeks aangesloten aan de PC. De speler wordt direct door de PC herkend, en als externe schijf gekoppeld. Nog een voordeel van deze speler: rechtstreeks bestanden kopiëren naar de speler zonder dat hiervoor extra software nodig is. Belangrijk als je Micro SD-kaarten gebruikt, is deze eerst te formatteren naar fat32 (en niet een Micro SD-kaart gebruiken waar al muziekbestanden op staan zoals ik eerst deed, want dat zorgde voor een bevroren Fiio). Deze Micro SD-kaarten worden eveneens herkend door de PC en kunnen op die manier best van muziek worden voorzien. . De bestandsoverdracht is niet de snelste. Als je dus 2x 256 gig aan data wil overzetten, dan ben je even zoet. Ik heb het interne geheugen gebruikt, en één Micro SD-kaart van 64 gig. Ik heb het kopiëren voor slapengaan in gang gezet, en ’s ochtends kon ik beginnen luisteren.

Geluidskwaliteit

Sennheizer HD 25-1 MKII

Mijn hoofdtelefoon voor normaal gebruik is een door Custom Cans gemodificeerde Sennheizer HD 25-I MK2. Deze hoofdtelefoon was destijds een referentie bij dj’s en studiotechniekers vanwege de zeer goede afscherming van extern geluid en vanwege het neutrale klankkarakter. De upgrades die werden uitgevoerd door Custom Cans zijn o.a. betere demping en betere bekabeling.  Jarenlang gebruikte ik deze hoofdtelefoon als Dj, maar ook voor muziek thuis of onderweg.

Bij de eerste beluistering van de Fiio X5 3rd gen was meteen duidelijk dat dit een oerdegelijke muziekspeler is. Wat een kracht en souplesse waarmee de X5 III mijn Sennheizer aanstuurt! Met zulke controle en gemak had ik mijn Sennheizer maar zelden weten klinken, en in vergelijking met mijn Sansa Clip of de Rockboxed iPod zijn die laatste 2 niet meer dan speelgoed. Uit de X5 3rd gen komt muziek, op hoog niveau.

De sax van Arne Domnérus op het album Antiphone Blues (DSD64, geript van originele SACD, PRSACD7744 Proprius Records) klinkt groots, vol en zeer natuurlijk. Zelfs enkele microdetails zijn hoorbaar, zoals de kleppen van de sax wanneer die ingedrukt worden. Het orgel staat mooi achter de sax geplaatst, hoewel het stereobeeld niet heel groots wordt neergezet. De Sennheizer is niet in staat een heel erg groot stereobeeld neer te zetten. Ondertussen zijn er veel closed-back hoofdtelefoons die pakken beter presteren op dit vlak.

Deze opname is voor mij vooral een test voor de weergave van ruimteakoestiek. Ik hoor op mijn Sennheizer een notie van deze ruimte, de galm en de weerkaatsing van het geluid, maar dat zou nog beter moeten kunnen. Verder is de Sennheizer niet de beste hoofdtelefoon voor diepe basweergave. In de lage registers van het orgel laat hij dan ook wat te wensen over. Maar ondanks deze kleine tekortkomingen, geeft het geheel met deze budgetvriendelijke hoofdtelefoon eigenlijk al een erg aangenaam resultaat, en krijg ik alvast een eerste indruk van de Fiio X5 3rd gen.

Fostex TH900

Tijd voor het betere werk. Waar de Sennheizer tekort schiet, is de Fostex TH900 uitmuntend: een strakke, diepe basweergave en een immense soundstage. Het enige minpunt: de Fostex is niet neutraal. Maar aangezien de TH900 niet de moeilijkste hoofdtelefoon is om aan te sturen, leek mij dit een ideale hoofdtelefoon om de X5 III verder mee te testen. En wat bleek? Antiphone Blues was een hemels genot om naar te luisteren. De soundstage was enorm gegroeid, de sax perfect geplaatst in de ruimte, het orgel diep. Bijna kippenvel.

Eén van mijn toevallige ontdekkingen van de laatste jaren is Akalé Wubé, een Franse Ethio-Jazz groep, opgestart in 2009 en geïnspireerd door de grote namen uit de Ethiopische funk-jazz scene van de jaren zestig, zoals Mulatu Astatke of Fela Kutti. Mijn favoriete album is Mata, een mix van opzwepende, funky en zwoele muziek met ethnische elementen, uitgevoerd in bigbandbezetting. Het nummer “Dodo” is zeer uptempo en ritmisch, voor mij een ideale test om “timing” en “slam” mee te testen. Het nummer opent met een energieke bas en drum, waarna de blazerssectie en gitaar de repetitieve, bijna hypnotische melodielijn bepaalt. Op de Fiio in combinatie met de Fostex wordt dit geheel zeer mooi neergezet. Drums hebben slagkracht, het nummer heeft “drive” en alle instrumenten worden neergezet met voldoende resolutie, en heel mooi apart weergegeven in een grootste soundstage.

Arvo Pärt is één van mijn favoriete hedendaagse componisten. Eén van zijn minder bekende werken (zijn bekendste zijn wellicht die in de New Series van het label ECM), maar voor mij één van de meest fabelachtige, is Fratres (WAV, 16 bit/44 Khz, rip van originele cd), een werk geschreven voor viool en piano. De weergave van dit werk via de Fiio X5 III en de Fostex TD900 is magisch. Het timbre en het gevoel waarmee violist en piano het samenspel creëren wordt uitermate mooi neergezet. Erg delicaat, breekbaar, dan weer intens en krachtig. Het stereobeeld zeer ruimtelijk met piano en viool zeer mooi geplaatst. Deze keer is het niet bijna, maar echt kippenvel.

The Last Resort van Trentemøller (gekocht op Bandcamp.com, WAV 16 bit/44 Khz) wordt regelmatig gebruikt op hifishows en heeft zo zijn weg gevonden naar de audiofiele muziekliefhebber. Geen wonder, want het album is zeer goed geproducet. Ook hier maakt de X5 3rd gen de muziek een waar genot en geeft een degelijke weergave van de elektronische klanken, vette beats, glitches, synths en effecten.

Filter settings

Voor de volledigheid, en om toekomstige Fiio gebruikers van dienst te zijn, beschrijf ik hier de vier mogelijke filter settings waarmee de dac kan worden ingesteld. Afhankelijk van de gebruikte setting voor de digitaal-naar-analoog conversie, krijgt het geluid een iets ander karakter.

 

Ikzelf gebruikte voor deze review de filter “slow roll off short delay”. Dit gaf een zeer mooie weergave in combinatie met de Fostex TH900. Ik heb verder deze vier filter settings niet eindeloos vergeleken. Als het goed klinkt, waarom nog veranderen? De EQ stond voor deze review standaard uit, en gain op “hoog”. Afhankelijk van hoofdtelefoon en persoonlijke smaak, kunnen deze settings voor iemand anders heel anders zijn. Experimenteren is dus de boodschap.

Audiofiele Atlas

Een apparaat als de Fiio X5 III  zocht ik al heel lang. Ik heb de Fiio enkele weken regelmatig binnenshuis gebruikt om muziek mee te luisteren. Naarmate ik meer luisterde, groeide het genot. De weergave van elk album dat ik speelde leek telkens een zeer grote verbetering ten opzichte van mijn vorige “standaard” draagbare oplossingen. Het leek wel alsof ik een ganse high-end setup (voor- en eindversterker, dac, luidsprekers, bekabeling, stroomvoorziening,…) meezeulde op mijn hoofd, een soort audiofiele Atlas als het ware, maar dan zonder de draaglast. Eerder het tegenovergestelde: ik dacht niet meer aan de hoofdtelefoon op mijn hoofd, of aan de speler in mijn broekzak. Ik werd meegezogen in de muziek en voordat ik het besefte was het album dat ik net had opgezet alweer afgelopen, en wilde ik nog meer luisteren. Dit is misschien wel het grootste compliment voor zulke speler. Ongedwongen muziek luisteren, zonder te letten op mogelijke gebreken van de weergave, en met enkel de muziek centraal.

Conclusie

Als enkel het allerbeste goed genoeg is, dan is deze Fiio wellicht niet je ding en lijkt bijvoorbeeld Astell & Kern een betere keuze. Voor het topmodel ben je dan 3.999 euro kwijt, enkel voor de speler. Maar als je prijsbewust op zoek bent naar een oerdegelijke alleskunner met grote opslagcapaciteit, die je omverblaast met zijn geluidskwaliteit en alle denkbare bestandsformaten kan afspelen, inclusief DSD, zoek dan niet verder. De Fiio X5 3rd gen kost slechts 449 euro. Dat is hetzelfde bedrag dan de nieuwe iPod Touch. Die laatste is speelgoed. De Fiio daarentegen echt goed.

De Fiio X5 III kan aangeschaft worden voor 449 euro bij de Nederlandse invoerder HDPHNS, zowel via hun online winkel alsook op afspraak in hun showroom in Amsterdam.

Meer info: https://hdphns.com